PWA چیست؟ بررسی مزایای و معایب PWA

یکی از اصطلاحاتی که در طی سال های اخیر توسط فعالان در حوزه وب شنیده می شود، PWA است. فناوری PWA اولین بار در سال 2015 میلادی توسط کمپانی گوگل معرفی شد و طی دهه اخیر مورد توجه توسعه دهندگان و طراحان سایت قرار گرفت. PWA مخفف عبارت Progressive Web APPs و به صورت مختصر به معنی ترکیبی از یک اپلیکیشن موبایل و یک برنامه سنتی وب است.

اما دو سوال مهم مطرح است:

1. دقیقا منظور از ترکیب این دو حوزه مختلف با یک دیگر چیست؟
2. تمایز بین اپلیکیشن ها و برنامه های وب چیست؟

برای پاسخ به این دو سوال مهم ابتدا لازم است که با اپلیکیشن های موبایل و برنامه های کاربردی وب به صورت متمایز و مختصر آشنا شویم. همراه کلیک اول باشید.

PWA یا اپلیکیشن پیش رونده چیست؟

همان طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، PWA به معنی اپلیکیشن های پیش رونده است که جزء نسل جدید اپلیکیشن های تحت وب محسوب می شود. PWA می تواند تا حد قابل توجهی آینده اپلیکیشن های موبایل را متحول کند. به طور کلی موبایل های اندروید و آیفون ها دارای سیستم عامل های کاربردی و منحصر بفردی هستند که اپلیکیشن های بسیار حرفه ای و کاربردی در اختیار کاربران قرار می دهند. علاوه بر این، سیستم عامل مختص این موبایل ها محبوبیت زیادی بین کاربران و به ویژه بین توسعه دهندگان داشته است.

یکی از نکات حائز اهمیت که باعث موفقیت روز افزون این پلتفرم های کاربردی شده، وجود اپلیکیشن های بومی (Native) است. در ادامه این نوع اپلیکیشن ها را هم معرفی می کنم. در این رابطه باید گفت که وب اپلیکیشن ها درست نقطه مقابل اپلیکیشن های بومی هستند. به طور کلی می توان گفت همه کلاینت های ایمیل تحت وب، خرده فروشی های آنلاین، تمام سایت های تحت پوشش ویکی (از جمله ویکی پدیا که امکان ویرایش آن توسط کاربر وجود دارد)، نوعی وب اپلیکیشن محسوب می شوند.

در ابتدای معرفی و آغاز کار وب اپلیکیشن ها در بستر دسکتاپ بود. اما زمانی که موبایل های هوشمند با سیستم عامل های اندروید و IOS وارد بازار شدند، روز به روز اپلیکیشن های مختص هر سیستم عامل بهبود یافت و محبوب شد. یکی از ویژگی های اصلی این پلتفرم ها این است که هیچ کدام از اپلیکیشن های تحت اندروید در IOS و هیچ کدام از اپلیکیشن های تحت IOS در اندروید اجرا نمی شود.

بنابراین، توسعه دهندگان برای بهبود و توسعه دادن اپلیکیشن و برای این که آن را در اختیار کاربران جدید دیگری قرار دهند، مجبور هستند که آن را برای سایر پلتفرم ها توسعه دهند. به گونه ای با این روش فرایند شخصی سازی وجود ندارد.

علاوه بر این، انتخاب این روش باعث افزایش هزینه طراحی اپلیکیشن های بومی می شود. به طور کلی می توان گفت PWA یک وب سایت است که از سایر فناوری های مدرن و جدید وب سایت استفاده می کند. تنها تفاوت آن این است که ظاهر و عملکرد آن شبیه یک اپلیکیشن معمولی است. در واقع با داشتن PWA با استفاده از سایر مرورگرها از جمله فایرفاکس، و کروم و … می توان وارد وب سایت PWA شد و سپس با یک اپلیکیشن کاربردی سر و کار داشت.

دلیل اهمیت اپلیکیشن های تحت وب

کلیه مشخصات ذکر شده در پاراگراف بالا سبب شد که بیش از پیش به اپلیکیشن های تحت وب اهمیت داده شود. علاوه بر این، امروزه به دلیل افزایش دسترسی به اینترنت با پهنای باند زیاد و امکان توسعه فناوری های جدید تحت وب، اپلیکیشن های تحت وب تا حد زیادی تکامل یافته اند. همچنین می تواند نه تنها نسبت به اپلیکشن های بومی کم و کاست ندارند، بلکه در برخی موارد عملکرد بسیار بهتری دارند.

یکی از دلایل مهمی که استفاده از PWA توصیه می شود اهمیت زیاد داشتن کسب و کارهای نوپا (استارتاپ) به اپلیکیشن های موبایلی است. اما طراحی منحصر به فرد طراحی اپلیکیشن برای کسب و کارها به ویژه زمانی که اول کار هستند، بسیار هزینه بر است. به همین دلیل ممکن است که این گونه کسب و کارها توانایی رقابت با سایر سازمان ها و کسب و کارهای بزرگی که بودجه زیادی در اختیار دارند، نداشته باشند.

حتی در بسیاری از موارد لازم بود که این اپلیکیشن ها توسعه داده می شد، که هزینه توسعه APP نیز بسیار بالا است. بنابراین انتخاب روشی به نام پیاده سازی PWA می تواند برای کسب و کارهای استارتاپ هزینه ها را تا حد قابل توجهی کاهش دهد. در واقع با استفاده از PWA و کد نویسی های نسبتا ساده اما تخصصی جاوا اسکریپت می توان نسخه ای از اپلیکیشن های وب سایت را طراحی کرد.

اپلیکیشن بومی (Native) چیست؟

تا این قسمت از مقاله چندین بار صحبت از اپلیکیشن بومی شد. اما اپلیکیشن Native چیست؟ اپلیکیشن های Native از آن دسته اپلیکیشن هایی هستند که برای یک سیستم عامل خاص طراحی و توسعه می شوند. این اپلیکیشن ها با استفاده از زبان های برنامه نویسی مخصوص آن سیستم عامل، مانند Swift برای iOS و Java برای Android، نوشته می شوند. این اپلیکیشن ها دارای مزایای بسیاری نسبت به اپلیکیشن های دیگر هستند.

هر نوع اپلیکیشن مزایا و معایبی دارند. هر کار فرما بسته به نیاز و بودجه ای که در اختیار دارد، می توان روش مناسب را برای توسعه اپلیکیشن مناسب کسب و کار خود انتخاب کند. اما نکته مهم این است که در صورت طراحی و توسعه App به صورت بومی و شخصی سازی شوند، تعداد کاربران نیز کاهش می یابد.

مزایای اپلیکیشن های بومی یا Native

از جمله مزایای اپلیکیشن های بومی یا Native می توان موارد زیر را نام برد:

1. عملکرد بهتر: اپلیکیشن های Native به صورت مستقیم با سخت افزار و منابع دستگاه ارتباط برقرار می کنند و بهینه سازی شده اند. بنابراین، سرعت و کارایی آن ها بالاتر است و باعث کاهش مصرف باتری و حافظه می شود.
2. تجربه کاربری بهتر: اپلیکیشن های Native با رعایت استانداردها و روال های طراحی سیستم عامل، یک رابط کاربری گرافیکی مناسب و یکسان را فراهم می کنند. این باعث می شود کاربران با راحت تر و آشناتر با اپلیکشن کار کنند.
3. دسترسی به قابلیت های دستگاه: اپلیکشن های Native می توانند به راحتی به قابلیت های دستگاه، مانند دوربین، GPS، حسگرها، تقویم، مخاطبین و غیره، دسترسی پیدا کنند و از آن ها استفاده کنند. این قابلیت ها ممکن است برای اپلیکشن های دیگر محدود یا در دسترس نباشند.
4. پشتیبانی از حالت آفلاین: اپلیکشن های Native معمولا قادر به کار کردن در حالت آفلاین چه در صورت عدم دسترسی به اینترنت چه در صورت تمایل کاربر هستند. این ویژگی باعث می شود کاربران بتوانند در هر شرایط و زمان، به استفاده از اپلکشین بپردازید.

معایب اپلیکیشن بومی یا Native

اپلیکیشن های Native برای هر پلتفرم موبایلی به زبان برنامه نویسی خاص آن پلتفرم نوشته می شوند. این امر باعث می شود که اپلیکیشن های Native دارای عملکرد و تجربه کاربری بهتری باشند، اما همچنین چالش ها و معایبی را نیز به همراه دارند. برخی از معایب اپلیکیشن های Native عبارتند از:

• نیاز به توسعه و نگهداری جداگانه برای هر پلتفرم، که باعث افزایش هزینه و زمان می شود.
• نیاز به بروزرسانی مداوم برای رفع باگ ها و اضافه کردن قابلیت های جدید، که ممکن است باعث نارضایتی کاربران شود.
• نیاز به رعایت استانداردها و خط مشی های مختلف پلتفرم ها، که ممکن است باعث محدود شدن خلاقیت و انعطاف پذیری توسعه دهندگان شود.
• نیاز به دسترسی به منابع سخت افزاری و سرویس های پلتفرم، که ممکن است باعث کاهش امنیت و حریم خصوصی کاربران شود.

وب اپلیکیشن (Web Application) چیست؟

وب اپلیکیشن یا برنامه وب، نوعی نرم افزار است که از طریق شبکه وب و با استفاده از یک مرورگر اینترنتی اجرا می شود. وب اپلیکیشن ها معمولا با زبان های برنامه نویسی وب مانند HTML، CSS، جاوااسکریپت، پایتون، روبی و غیره نوشته می شوند. برخی از مثال های شناخته شده وب اپلیکیشن ها عبارتند از: جیمیل، فیس بوک، توئیتر، گوگل داکس و آمازون.

بسیاری از توسعه دهندگان وب اپلیکیشن های خود را به دو صورت نسخه جداگانه هم برای وب و هم برای موبایل توسعه می دهند. با این کار دسترسی به سرویس های مختلف اپلیکیشن برای کاربران بسیار راحت تر خواهد بود. اما به طور کلی می توان گفت هر دو نوع اپلیکیشن از نظر طراحی رابط کاربری (UI) امکانات مشابهی را در اختیار کاربران قرار می دهند.

برای استفاده از برنامه های وب، لازم است که به اینترنت متصل شوید. در واقع، در صورتی که با اینترنت پر سرعت به وب اپلیکیشن ها دسترسی داشته باشید، شاهد عملکرد بسیار مطلوبی خواهید شد. همچنین در صورتی که برنامه ها بروز رسانی شوند، فورا در اختیار کاربران قرار می گیرد. این ویژگی دقیقا بر عکس اپلیکیشن های موبایل است. همچنین در صورتی که اتصال مطلوبی به اینترنت نداشته باشید، می توانید برای اجرای وب اپلیکیشن ها از مرورگر کروم استفاده کنید.

مزایای وب اپلیکیشن

همان طور که اشاره کردیم، وب اپلیکیشن یا برنامه وب، نوعی نرم افزار است که از طریق یک مرورگر وب اجرا می شود. وب اپلیکیشن ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. برخی از مزایای وب اپلیکیشن ها عبارتند از:

• قابل دسترسی از هر دستگاه و سیستم عاملی که مرورگر وب داشته باشد.
• نیاز به نصب یا بروزرسانی ندارند.
• هزینه توسعه و نگهداری کمتری نسبت به برنامه های نصبی دارند.
• می توانند با استفاده از تکنولوژی های مدرن رابط کاربری جذاب و تعاملی ایجاد کنند.
• برنامه های وب اپلیکیشن می تواند از خدماتی مبتنی بر موقعیت جغرافیایی و دوربین استفاده کنند.

معایب وب اپلیکیشن

برخی از معایب وب اپلیکیشن ها عبارتند از:

• به اتصال اینترنت برای کارکردن نیاز دارند.
• ممکن است در برابر حملات امنیتی آسیب پذیر باشند.
• ممکن است عملکرد و سرعت آن ها تحت تأثیر عوامل خارجی مانند سرور یا پهنای باند قرار بگیرد.
• ممکن است با محدودیت های قانونی یا فنی در بعضی از کشورها یا مناطق روبرو شوند.

مزایای استفاده از تکنولوژی PWA

PWA از تکنولوژی های پیش رونده منحصر بفردی استفاده می کند. به همین دلیل، با چالش ها و محدودیت هایی که در مورد اپلیکیشن های Native و وب اپلیکیشن ها به آن ها اشاره شد، روبرو نخواهد بود. PWA ها نیز به طور منحصر بفردی ویژگی های دارند که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم:

1. در اقصی نقاط جهان و بدون نیاز به مرورگری خاصی به خوبی عمل می کنند.
2. PWA ها ریسپانسیو هستند و به خوبی در تمام دستگاه هایی که قابلیت اتصال به اینترنت دارند، مانند تبلت، موبایل، کامپیوترها و حتی دستگاه هایی که قرار است در آینده طراحی و تولید شود، به خوبی اجرا می شوند.
3. در برنامه نویسی PWA از Service Worker ها استفاده می شود. به همین دلیل در شرایط ضروری، ارتباط ضعیف اینترنتی و حتی در حالت Offline هم خدمات ارائه می دهند. منظور از Service Worker، اسکریپتی است که در پس زمینه مرورگر اجرا می شود. همچنین امکانات ویژه ای که نیاز به اینترنت و باز کردن صفحه وب ندارد برای کاربران فراهم می کند.
4. PWA ها همانند برنامه های کاربردی وب، بدون تاخیر بروز رسانی می شوند. به همین دلیل تمام کاربران در سراسر دنیا بدون تاخیر می توانند آخرین نسخه آن را دریافت و نصب کنند.
5. سبک و ویژگی PWA ها همانند وب اپلیکیشن ها است، به همین دلیل هنگام استفاده حسی مشابه با اپلیکیشن های موبایلی را برای کاربران فراهم می کند.
6. خدماتی که PWA ارائه می دهد، صرفا از طریق HTTPS ها قابل نمایش و اجراست. این ویژگی باعث می شود که برای وارد شدن و تغییر در ساختار آن لازم به استفاده و رمز گذاری باشد. همچنین کمک می کند که هیچ کس بدون وارد کردن رمز قادر به مختل کردن آن نباشد.
7. در رابطه با PWA ها، W3C در اطلاعیه ای اعلام کرده که این برنامه به عنوان اپلیکیشن شناخته می شود. به همین دلیل به کمک دامنه وسیعی که توسط Service Worker ها ارائه می شود، می توان به راحتی آن ها را در موتورهای جستجو و به ویژه گوگل پیدا کرد. همچنین می توان PWA ها را از طریق URL به اشتراک گذاشت.
8. PWA دارای ویژگی Push Notification است. Push Notification یک پیام است که روی موبایل نشان داده می شود. منتشر کنندگان برنامه های وب می توانند در هر زمان و بدون این که کاربر اقدام خاصی انجام دهد، برنامه را شروع کند و آن را روی موبایل خود نصب کند. قابلیت نصب آسان این امکان را به کاربران می دهد که برنامه های مورد علاقه خود را روی Home Screen قرار دهد و بدون نیاز به مراجعه App Store آن ها را اجرا کنند.