نیچ مارکتینگ (Niche Marketing) چیست؟
نیچ مارکتینگ یک روش بازاریابی است که به جای هدف قرار دادن یک بازار بزرگ و گسترده، تمرکز بر یک بازار کوچک و مشخص دارد. نیچ مارکتینگ می تواند به شرکت ها کمک کند تا با رقبای بزرگ رقابت کنند و به مشتریان خود ارزش بیشتری ارائه دهند.
نیچ مارکتینگ (Niche Marketing) یا بازاریابی گوشه ای، نوعی بازاریابی است که تمرکز خود را بر روی بخشی مشخص و تخصصی از بازار قرار می دهد و به مصرف کنندگان این حوزه، کالا و خدمات ارائه می دهد. در این روش، به جای پوشش دادن حوزه های مختلف کالا و خدمات، نیچ مارکتینگ به گروه کوچک تری محدود شده است.
نیچ مارکتینگ به شما امکان می دهد که با تمرکز بر نیازها، علایق و الگوهای رفتاری گروه کوچکی از مشتریان، بازار خود را تعریف کنید و رقابت کنید.
تعریف نیچ مارکتینگ یا بازاریابی گوشه ای
نیچ مارکتینگ به معنای تعیین یک بازار هدف کوچک و خاص است که نیازها، علایق و الزامات خا یا نظر، دیدگاه خود را در بخش کاص خود را دارد. این بازار هدف معمولا توسط رقبای بزرگ نادیده گرفته شده یا به آن ها خدمات نامناسب ارائه شده است. Niche Marketing به شرکت ها اجازه می دهد تا با توجه به نقاط قوت و تخصص خود، یک پیشنهاد ارزش منحصر بفرد بسازند و با ایجاد رابطه قوی با مشتریان، وفاداری آن ها را جلب کنند.
نیچ به گوشه ای از بازار گفته می شود که برای حفظ بازار و تامین نیازهای خاص جامعه از آن استفاده می شود. با استفاده از Niche می توان روی قشری خاص تمرکز کرد و مشتریان بالقوه به دست آورد. علاوه بر این مورد می توان رضایت مشتریان و یک بازار همیشگی را برای محصولات و خدمات خود به دست آورید.
نیچ مارکتینگ به معنای بازاریابی گوشه ای یا بازاریابی جای ویژه است. در این روش، کسب و کار به دنبال یافتن فضای خلوت تر و پرسودتر برای بازاریابی است. برای این منظور، باید سه مورد زیر را در نظر داشت:
- تعیین بهترین حوزه تخصصی (نیچ)
- درک نیازهای مشتریان در این حوزه
- فراهم کردن نیازهای مشتریان.
به این سبک “نیچ مارکتینگ” گفته می شود که صرفا گوشه ای از بازار و نه کل بازار در دست شماست و می توانید خدمات خود را به صورت تخصصی تر ارائه کنید.
در نیچ مارکتینگ باید به دنبال ارائه محصولات و خدمات بهتر و به موقع باشید، چرا که بازار گوشه ای هر چند خوب می تواند شما را برند کند. اما اگر دیر دست به کار شوید در همان بازار بکر هم رقیبانی پیدا می کنید که از شما جلو زده و می توانند مشتریان شما را در تصاحب خودشان در بیاورند.
مزایا و معایب نیچ مارکتینگ
نیچ مارکتینگ دارای چندین مزیت است.
- بالا رفتن شانس دیده شدن: کسب و کارهای کوچک در نیچ مارکتینگ، با قدرت کمتر تجاری، می توانند بازار پرسودی را پیدا کنند.
- نیاز به سرمایه و امکانات کمتر و ریسک کمتر: در تجارت نیچ، این مزیت به ویژه برای کسب و کارهای خرد مهم است.
- بهبود کیفیت محصولات و خدمات: با شناسایی نیازهای خاص مشتریان، شرکت ها می توانند محصولات و خدمات بهتر و سفارشی شده ای طراحی کنند و تفاوت خود را نسبت به رقبا نشان دهند.
- تقویت برند: با افزایش رضایت و و وفاداری مشتریان، شرکت ها می توانند از تبلیغات دهان به دهان بهره ببرند و حضور برند خود را در بازار تقویت کنند.
- تعمیق رابطه با مشتریان: در بازاریابی گوشه ای، به دلیل محدود بودن جامعه هدف، می توان به راحتی با مشتریان ارتباط برقرار کرد و رابطه بین تجارت و مشتری را تا حد ممکن تعمیق داد.
این روش معایب خاص خود را نیز دارد.
- محدودیت در اندازه بازار: نیچ مارکتینگ معمولا به بازار کوچک تری تعلق دارد، که ممکن است منجر به محدودیت در رشد کسب و کار شود.
- ریسک عدم تقاضا: اگر نیچ انتخاب شده توسط کسب و کار، تقاضای کافی نداشته باشد، ممکن است کسب و کار با مشکلات مالی مواجه شود.
- پیچیدگی در تعیین نیچ مناسب: انتخاب نیچ مناسب نیاز به تحقیق دقیق و شناخت بازار دارد.
اهمیت به جامعه مخاطبین یا مشتریان در بازار گوشه ای
در بازاریابی به سبک نیچ مارکتینگ، نباید توجه شما به کل یک جمع یا کسب زیر شاخه های بیشتر باشد. چرا که محصولات و خدمات شما قرار نیست برای همه مناسب باشد. پس لازم نیست که مهر تایید به تمام افراد زده و فقط کافی است تا تمرکز خود را روی افرادی بگذارید که با جامعه مخاطبین شما ارتباط دارند.
بعد از اینکه جامعه تعیین شد باید در مورد مسائل زیر و فاکتورهایی که ممکن است به آن ها برخورد داشته باشید فکر کنید:
- نیازهایی که مخاطبین دارند مثل نیازهای شغلی، تحصیلی و …
- علایق و سلیقه های مخاطب
- موقعیت جغرافیایی که مخاطب در آن زندگی یا کار می کند.
- فرهنگی که قشر با آن سر و کار دارد.
- دیدگاه های مذهبی که وجود دارد.
- شرایط سنی که دارند.
- افراد اثرگذار یا اینفلوئنسرهایی که روی این افراد اثر دارند.
بعد از این مرحله، نوبت به استفاده از این اطلاعات می رسد که باید در جای مناسب از آن ها استفاده شود.
چالش های نیچ مارکتینگ
همانطور که پیش از این گفته شد، نیچ مارکتینگ یک روش بازاریابی است که به مخاطبان خاص و محدودی از بازار هدف مربوط می شود. این روش از آنجا که به نیازها و علایق گروه های کوچکتر پاسخ می دهد، می تواند باعث افزایش وفاداری مشتریان و کاهش رقابت شود. اما نیچ مارکتینگ همچنین چالش های خاص خود را دارد. برخی از این چالش ها عبارتند از:
شناسایی و تعریف بازار نیچ
برای انجام نیچ مارکتینگ، لازم است که بازار هدف را به صورت دقیق و جزئی شناسایی و تعریف کنید. این کار نیاز به تحقیقات بازار، بررسی رفتار مصرف کنندگان، تجزیه و تحلیل داده ها و استفاده از ابزارهای مناسب دارد. در غیر این صورت، ممکن است به بازار اشتباه یا خیلی بزرگ یا خیلی کوچک هدف قرار دهید.
تولید و ارائه محتوای مناسب
برای جذب و نگه داشتن مخاطبان نیچ، لازم است که محتوای با کیفیت، مفید، جذاب و منحصر به فرد تولید و ارائه کنید. این محتوا باید به نحوی باشد که نشان دهد شما درک عمیقی از نیازها، دردسرها، علایق و ارزش های آن ها دارید و راه حل های مناسب را پیشنهاد می کنید.
در غیر این صورت، ممکن است بازخورد منفی گرفته یا از دست دادن مخاطبان خود روبرو شوید.
سنجش و بهبود عملکرد
برای اطمینان از موفقیت نیچ مارکتینگ، لازم است که عملکرد خود را به صورت مستمر سنجش و بهبود بخشید. این کار نیاز به تعیین اهداف قابل سنجش، استفاده از معیارهای مناسب، جمع آوری و تحلیل داده ها و اعمال تغییرات لازم دارد. در غیر این صورت، ممکن است به سمت هدف خود حرکت نکنید یا فرصت های رشد را از دست بدهید.
چگونه در فضای Niche Marketing موفق عمل کنیم؟
با توجه به اینکه فضای Niche Marketing رقابت کمتر و سودآورتر است، شما باید سعی کنید تا با تحقیقات دقیق و استراتژی های مناسب، به عنوان یک حل گر مشکل در ذهن مشتریان خود قرار بگیرید و ارزش اضافه ارائه دهید.
در نیچ مارکتینگ لزومی ندارد که حتما صاحب یک شرکت یا مغازه باشید و قصد داشته باشید محصولات و خدمات خود را در اختیار جامعه ای خاص قرار دهید. بر عکس، اگر حتی صاحب یک پیج اینستاگرامی یا سایت باشید، هم می توانید نیچ ایجاد کرده و بازار خود را به دست بگیرید.
چرا که مشتریان در این فضا همراه با جستجوهایی که می توانند خاص و ویژه باشند، سعی در کسب اطلاعات و یا یافتن فروشگاه های اینترنتی دارند. برای مثال، کسی که قصد خرید کفش زنانه از نوع مجلسی را از بازار داشته باشد می تواند با سرچ کردن در اینترنت به تامین کنندگان این کالای خاص برسد و در این لحظه است که همه چیز می تواند به نفع کسی که بهترین توضیح و بهترین ارائه را داشته باشد، تغییر کند.
این فیلتر کردن در سرچ مخاطبان اینترنتی دقیقا همان جایی است که بازاریابی گوشه ای یا نیچ می تواند خودش را به خوبی نشان دهد. پس اگر صاحب یک فروشگاه اینترنتی هستید، باید تمام محصولات خود را دسته بندی کرده و مقالات مرتبط به آن ها را منتشر کرده باشید.
البته ممکن است سایت شما فروشگاهی نبوده و به طور مثال و نوع دیگری مانند خبری باشد. حتی در این حالت نیز یک سایت خبری نمی تواند ادعا کند که تمام اقشار جامعه مخاطب آن هستند؛ بلکه جامعه مخاطب آن ها شامل کسانی می شود که خواننده اخبار بوده که از طریق اینترنت به اخبار دسترسی پیدا می کنند.
نحوه ورود به بازار نیچ با یک مثال
در نیچ مارکتینگ، لازم است از تبلیغ محصول تا نحوه عرضه آن، نیازها و سلایق مختلف را در نظر بگیرید تا بتوانید با موفقیت بیشتری عمل کنید.
فرض کنید که در زمینه تولید عطر و ادکلن فعالیت می کنید. در این حالت با یک بازار بزرگ همراه با طیف گسترده ای از سلایق در سنین مختلف با هر دو جنس مواجه خواهید شد. اما در صورتی که جامعه هدف خود را تامین عطری برای خانم های جوان قرار داده باشید، می توانید فارغ از سلایق آقایان یا بانوان میان سال و حتی کهن سال، سمت و سوی عرضه محصول خود را مشخص کنید. پس از نوع عطر گرفته تا شکل ظرف، رنگ ها و حتی بسته بندی و نوع تبلیغات، همگی در راستای علایق بانوان جوان قرار خواهند گرفت.
الگوی بالا را می توانید برای مشاغل دیگر نیز در نظر گرفته و استفاده کنید. با مثال بالا سعی کردیم تا دید شما را در این زمینه باز کنیم. حتی به احتمال زیاد این فعالیت های شما مورد نظر اقشار دیگر جامعه (مانند دختران نوجوان یا زنان مسن) قرار نگیرد. به این ترتیب شما با حذف خواسته های دیگر اقشار جامعه با نگاهی جدی در کسب رضایت بانوان جوان، عطر و یا ادکلن مورد نظر ایشان را تهیه خواهید کرد.
نیچ مارکتینگ مانند یک ماهی بزرگ در یک برکه کوچک به نظر می رسد. این ماهی بزرگ به نسبت ماهی های خیلی کوچک مثل ماهی های قرمز، قوی تر خواهد بود. به علاوه، گشت زدن در یک برکه کوچک به مراتب ساده تر از جستجو در یک دریای بسیار بزرگ به نظر می رسد.
برکه کوچک دقیقا همان جامعه هدف شماست. با این کار، یک برکه کوچک را از اقیانوس جدا کرده اید و برای خود پادشاهی می کنید. همچنین باعث می شود تا میزان رضایت مشتریان شما نیز بالاتر برود.
کدام کسب و کارها می توانند با ورود به Niche Marketing موفق شوند؟
بازاریابی گوشه طیف وسیعی را شامل شده و می توان آن را در بدنه اکثر کسب و کارها پیدا کرد. مدیران کسب و کارها می توانند مشتریان خود را به گروه هایی با ویژگی های مشترک دسته بندی کرده و برای هر دسته، به طور مجزا از بازاریابی نیچ بهره ببرند.
در نیچ مارکتینگ باید مشتریان خود را بشناسید. معمولا کمتر کسب و کاری پیدا می شود که بتواند مدعی شود که همه اقشار جامعه می توانند مشتری او باشند. حتی یک سازمان بیمه که در واقع به تمام اقشار جامعه خدمت رسانی می کند، باید ببیند در وهله اول چه افرادی برای بیمه اعضای خانواده اش تصمیم می گیرد تا بتوانند بازاریابی خود را به آن دسته از جامعه نشانه روند.
چه مثال هایی از Niche Marketing توانایی موفقیت دارند؟
فرض کنید یک تولیدکننده لباس های رسمی مردانه که کت و شلوار تولید می کند می تواند بهترین مثال برای نیچ مارکتینگ موثر باشد. مشتریان این تولیدی فقط افراد خاصی از جامعه هستند که نیاز به کت و شلوار داشته و محدود به مردان می شوند. در واقع مردانی که قصد دارند کت و شلوار بخرند.
مثال دیگری که می توانیم برای این مورد بزنیم، کفش های طبی هستند، این کفش ها می توانند در مدل های مختلف مردانه و زنانه و بچگانه تولید شوند. اما نمی توان گفت که جامعه هدف خاصی را مدنظر دارد. پس می توان برای کفش طبی برای یک قشر خاص مثلا مردان یا زنان نیز می تواند یک نیچ مناسب باشد.
مثال های موفق از نیچ مارکتینگ
برای درک بهتر نیچ مارکتینگ، می توان به چند مثال از شرکت های موفق در این زمینه اشاره کرد. برخی از مثال های نیچ مارکتینگ عبارتند از:
شرکت لوش (Lush) که یک برند تولید کننده محصولات آرایشی و بهداشتی طبیعی و دست ساز است، با تمرکز بر یک بازار هدف که به مسائل زیست محیطی و حقوق حیوانات حساس هستند، یک پیشنهاد ارزش منحصر به فرد ارائه کرده است. این شرکت با تأکید بر فلسفه خود که «خیر، ما بر روی حیوانات آزمایش نمی کنیم»، به جذب مشتریانی که به محیط زیست و حقوق حیوانات اهمیت می دهند، کمک می کند.
شرکت نتفلیکس (Netflix) که سرویس پخش آنلاین فیلم و سریال را ارائه می دهد، با استفاده از الگوریتم های هوشمند، توانسته است تجزیه و تحلیل دقیقی از سلایق و علایق مشتریان خود داشته باشد و براساس آن، پیشنهادات شخصی سازی شده را به آن ها نمایش دهد. همچنین، این شرکت با ساخت محتوای اصلی و منحصر به فرد، مخاطبان خود را در سبک های گوناگون هنری و فرهنگی راضی نگه داشته است.
شرکت زپوس (Zappos) که یک فروشگاه آنلاین کفش و لباس است، با ارائه خدمات مشتری عالی و رایگان، تفاوت خود را با رقبای خود نشان داده است. این شرکت به جای صرف هزینه بر روی تبلیغات، سرمایه خود را بر روی افزایش رضایت مندی مشتریان خود گذاشته است و به این ترتیب، باعث شده است که مشتریان خود را به سفیران برند خود تبدیل کند.
راهنمای عملی برای نیچ مارکتینگ
برای موفقیت در نیچ مارکتینگ، شما باید چند مرحله را طی کنید:
شناسایی نیچ های بازار
شما باید تحقیق کنید که چه نوع مشتریانی وجود دارند که نیازها و خواسته های خاصی دارند که توسط رقبای شما برآورده نمی شوند. همچنین باید عوامل دموگرافیک، جغرافیایی، روانشناسی و رفتاری این گروه ها را بشناسید و پروفایل آن ها را تهیه کنید.
انتخاب نیچ بازار مناسب
شما باید بر اساس سایز، قابل دسترسی، قابل اندازه گیری، سودآوری و رشد نیچ های بازار را ارزیابی کنید و یک یا چند نیچ را برای هدف قرار دادن انتخاب کنید. شما باید اطمینان حاصل کنید که شما می توانید به نحو مناسب با نیچ های انتخاب شده ارتباط برقرار کنید و آن ها را تحت تاثیر قرار دهید.
تعریف استراتژی نیچ مارکتینگ
برای پیدا کردن و تحلیل نیچ مناسب، باید از استراتژی های زیر استفاده کرد:
- چهار عامل محصول، قیمت، توزیع و ارتقا را برای نیچ های بازار خود تعیین کنید. شما باید محصول یا خدمات خود را به گونه ای طراحی کنید که به حل مشکلات و رفع نیازهای نیچ های بازار پاسخ دهد.
- قیمت خود را بر اساس ارزش اضافه شده، توان پرداخت و حساسیت قیمت نیچ های بازار تعیین کنید.
- کانال های توزیع خود را به گونه ای انتخاب کنید که به سادگی به نقطه فروش خود دسترس پذیر باشید.
- فعالیت های ارتقاء خود را به گونه ای طرح ریزی کنید که به صورت مستقیم و شخصی با نيچ های بازار ارتباط بگیرید و پاسخگوی انتظارات و اهداف آن ها باشید.
اجرا و ارزیابی استراتژی نیچ مارکتینگ
شما باید استراتژی خود را به صورت عملی پیاده سازی کنید و نتایج آن را با استفاده از شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) مورد بررسی قرار دهید. شما باید نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدهای استراتژی خود را شناسایی کنید و در صورت لزوم تغییرات لازم را اعمال کنید.
استراتژی و برنامه هایی که از طریق نیچ مارکتینگ جلو می روند، بر پایه تامین از یک بازار بزرگتر برای یک بازار کوچک تر و خاص تر است که با توجه به مشتریان خاص خود انجام می شود. اولین چیزی که باید در تعین استراتژی نیچ مارکتینگ مورد توجه قرار دهیم این است که یک قشر خاصی از مخاطبین را در نظر بگیرید و این یعنی دقیقا همان مشتریانی که قرار است خدمات و محصولات خود را در اختیار آن ها قرار دهیم.
نتیجه گیری نهایی برای نیچ مارکتینگ
به پایان مقاله نیچ مارکتینگ رسیدیم. در این مقاله، ما به تعریف، اهمیت و راه های پیدا کردن نیچ مارکتینگ پرداختیم. همچنین، مثال هایی از نیچ های موفق را بررسی کردیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید و کاربردی بوده باشد.
نیچ مارکتینگ یک استراتژی بازاریابی است که به شما اجازه می دهد تا با تمرکز بر گروه خاص و کوچکی از مشتریان، نیازها، خواسته ها و چالش های آن ها را بهتر درک و برآورده کنید. با این کار، شما می توانید از رقبای خود جلو بزنید و اعتبار و وفاداری بالایی را در بازار خود به دست آورید. نیچ مارکتینگ به شما کمک می کند تا با سرمایه گذاری کمتر، بازدهی بیشتری داشته باشید.
برای پیدا کردن نیچ مناسب برای کسب و کار خود، شما باید بازار هدف خود را تحلیل کنید و عوامل مختلفی را در نظر بگیرید. بعضی از این عوامل عبارتند از: اندازه و رشد بازار، رقابت و تمایز، پتانسیل سودآوری، علاقه و تخصص شما، نظرات و بازخورد مشتریان. با توجه به این عوامل، شما می توانید نقطه تلاقی بین آنچه که شما می توانید ارائه دهید و آنچه که مشتریان شما می خواهند را پیدا کنید. این نقطه تلاقی همان نیچ شماست.
امیدواریم که با خواندن این مقاله، شما بتوانید نیچ مناسب برای کسب و کار خود را پیدا کنید و استراتژی های مناسب برای بازاریابی آن را طراحی و اجرا کنید. در صورت داشتن هرگونه سوال یا نظر، می توانید دیدگاه خود را در بخش کامنت ها با ما در میان بگذارید.
